W centrum niewielkiej wsi Nowy Kościół na Dolnym Śląsku wznoszą się ruiny romańskiego kościoła z XIII wieku. To jeden z najstarszych tego typu obiektów w regionie, a być może również jeden z najcenniejszych. Według tradycji powstał z inicjatywy św. Jadwigi Śląskiej, co czyni go jeszcze bardziej intrygującym. Choć świątynia od XIX wieku pozostaje nieużytkowana, wciąż można zwiedzać jej wieżę, wejść na teren dawnego cmentarza i przyjrzeć się dobrze zachowanym detalom kamieniarskim. Czego można się dowiedzieć, spacerując wśród tych murów? Całkiem sporo.
Nowy Kościół to największa wieś gminy Świerzawa, położona malowniczo na Pogórzu Kaczawskim, gdzie przez krajobraz wiją się rzeka Kaczawa i Szlak Wygasłych Wulkanów. Historia tej miejscowości sięga średniowiecza i przez wieki łączyła się z górnictwem, reformacją i przemysłem. Odkrycia archeologiczne w tej okolicy – od grodziska z IX wieku po prehistoryczne artefakty – czynią z niej jedno z najciekawszych miejsc regionu. Nowy Kościół był też ważnym ośrodkiem luteranizmu w XVI wieku – wykładał tu sam Melchior Hofmann, uczeń Marcina Lutra. Po wojnie zniknął zamek rodu von Zedlitz, a fabryka czekolady, która powstała na przełomie XIX i XX wieku, nie przetrwała kolejnych dekad. Choć wiele z dawnych budowli już nie istnieje, przetrwała ta jedna – kościół, a raczej to, co z niego zostało.
Romański kościół pw. Najświętszej Marii Panny wzniesiono w I połowie XIII wieku, najprawdopodobniej około 1220 roku. Świątynia przeszła późniejsze rozbudowy, m.in. w XVI wieku, lecz od lat 20. XIX wieku pozostaje nieużytkowana. Zachowały się elementy sklepień krzyżowo-żebrowych, fragmenty ścian z oknami oraz detale kamieniarskie, takie jak bazy i głowice kolumn – dziś prawdziwe perełki sztuki romańskiej. Wieża kościelna, po renowacji, jest dostępna dla zwiedzających. Portal wejściowy, z cechami renesansowymi, stanowi przedsionek do przeszłości pełnej religijnego i architektonicznego znaczenia.
Wokół ruin rozciąga się dawny cmentarz otoczony murem obronnym ze strzelnicami – świadectwo, że kościół pełnił też funkcje militarne, szczególnie w czasie wojny trzydziestoletniej. Do dziś przetrwały warowna brama, furtka oraz budynek bramny. Teren jest dostępny przez cały rok, a wieża otwarta codziennie od marca do października, oraz w weekendy w sezonie zimowym. Dawne elementy wyposażenia świątyni, jak rzeźbione głowice kolumn, zostały zabezpieczone i znajdują się w Muzeum Architektury we Wrocławiu – warto więc odwiedzić oba miejsca, by dopełnić opowieści.
Ruiny kościoła pw. Najświętszej Marii Panny w Nowym Kościele to miejsce, które warto zobaczyć – niezależnie od tego, czy interesuje Cię historia, architektura, czy po prostu mniej oczywiste miejsca na mapie Dolnego Śląska. Obiekt jest dostępny dla zwiedzających, a wieża kościelna udostępniona w określonych godzinach. Jeśli planujesz trasę po Pogórzu Kaczawskim, warto tu zajechać. Nawet krótka wizyta zostaje w pamięci na dłużej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz