Położone nieopodal Częstochowy Krzepice są dawnym miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego, a prawa miejskie uzyskały już w połowie XIV wieku. W tamtym czasie król Kazimierz Wielki nakazał zbudować murowany zamek, w którym często przebywał. Późniejsza historia Krzepic mocno związana jest z Żydami, którzy stanowili aż 40% ludności. Pozostawili po sobie nietypowy cmentarz, który jest ewenementem w skali Europy...
W XIX wieku Krzepice znajdowały się w zaborze rosyjskim. Miejscowość przeżywała rozkwit, liczba osiedleńców stale rosła i tak w 1847 odnotowano 2207 w Krzepicach mieszkańców w tym 1054 Żydów. W latach 1814-1822 nad rzeką Liswartą wzniesiono ceglano-kamienną synagogę. Fasada z kolumnami podtrzymywała dawniej portyk. Nad wejściem wciąż zobaczyć można stylizowaną gwiazdę Dawida z hebrajskim napisem, który można tłumaczyć następująco: "O, jakimże lękiem napawa to miejsce! Nic tu innego, tylko dom Boży i brama do nieba". Wielkość synagogi świadczy o dużej liczebności i zamożności gminy żydowskiej w XIX wieku.
Podobne wrażenie można odnieść, odwiedzając pobliski cmentarz żydowski, na którym znajduje się jedno z największych skupisko żeliwnych macew w Europie! Kirkut zajmuje powierzchnię ponad 1 hektara, a do naszych czasów zachowało się około 640 nagrobków, w tym 402 żeliwne. Podobne cmentarze znajdują się także w Warszawie, Radomsku i Międzyrzeczu, jednak krzepicki jest prawdziwym unikatem na skalę Europy, bowiem zwykle w jednym miejscu nie występuje więcej niż 200 takich nagrobków.
Skąd w takim razie wzięła się taka ilość żeliwnych macew w Krzepicach? Na terenie od Częstochowy aż do Wielunia występują bogate złoża rud żelaza. W Krzepicach również rozwinął się przemysł metalurgiczny, a w XIX wieku huta w Kuźnicy Starej znajdowała się w rękach Żydów. To właśnie tam odlewano macewy dla krzepickiego cmentarza. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1740 r., a najmłodszy z 1946 r.
W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli w okupowanych Krzepicach getto. W czerwcu i lipcu 1942 r. większość Żydów z Krzepic wywieziono do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau; wkrótce getto zostało zlikwidowane. O historii krzepickich Żydów przypominają dziś już tylko ruiny synagogi i cmentarz.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz